İşitme Nedir?
İşitme eylemi, başlı başına oldukça sistematik ve düzenli gerçekleşen bir eylemdir. Bu eylem gerçekleşirken, kulağın her bölümünün ayrı ayrı görevleri bulunmaktadır. Ses dalgaları, kulak kepçesi tarafından toplanarak, kulak kanalı yoluyla orya kulağa taşınır.
Bu ses dalgaları iç kulakta yer alan örs, çekiç ve üzengi kemiklerini titreştirerek iç kulağa geçer.
Ses dalgaları, kokleadaki sıvı içerisinde bulunan sinir hücrelerini uyarır.Uyarılan sinir hücreleri, ses dalgalarını elektriksel yolla beyne iletir.
Beyin, gelen ses dalgalarını anlamlandırır ve işitme eylemi gerçekleşmiş olur.
İşitme engeli nedir?
İnsan kulağının belirli sesleri, iletişimdeki sesleri(konuşmaları) algılama özelliği vardır. Kulağın duyma görevini yeterince yerine getirememe haline "İşitme kaybı" denir.
Odyogram kişinin işitebildiği ses miktarını ve iki kulaktaki işitme kaybını gösteren bir grafiktir.
Grafiğin başında 125’ten 8000’e kadar sayılar yer alır. Bunlar frekans, yani farklı ses perdeleridir.
Bireyin herhangi bir frekansta verilen sesi işitmemesi durumunda "işitme engeli" var demektir.
İşitme engeli ve tiplerinin farklı dereceleri bulunmaktadır.
İşitme Kaybının Türleri
İletim Tipi İşitme Kaybı
Sesin dış veya orta kulaktan iç kulağa düzgünce iletimini engelleyen herhangi bir sorunun yarattığı kayba iletim tipi işitme kaybı denir.
Bu tür kayıplar genellikle hafif ya da orta derecelidir ve 25 - 65 desibel arasıdır.
Sensörinöral İşitme Kaybı
Sensörinöral işitme kaybı algılayıcı hücrelerin (tüy hücreleri) zarar görmesi ya da olmamasından kaynaklanır ve genellikle kalıcıdır. “Sinirsel işitme kaybı” adı da verilen sensörinöral işitme kaybı, hafif, orta, ileri ya da çok ileri derecede olabilmektedir.
Hafif, orta ve ileri derecedeki işitme kayıpları için işitme cihazları veya orta kulak implantları sıklıkla çözüm olabilmektedir. İleri ve çok ileri derecedeki işitme kayıpları için ise koklear implant önerilmektedir.
Mikst Tip İşitme Kaybı
Mikst tip işitme kaybı, sensörinöral ya da iletim tipi kaybın karışımıdır. Hem iç hem de dış veya orta kulak kulaktaki sorunlardan kaynaklanır. Tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, ameliyat, işitme cihazı, orta kulak implantı ya da kemik iletimli implant bulunmaktadır.
İşitme kaybı dereceleri
1. 0–25 dB; Normal İşitme Sınırlarında 2. 26–40 dB; Hafif İşitme Kaybı 3. 41–55 dB; Hafif - Orta İşitme Kaybı 4. 56–70 dB; Orta - İleri İşitme Kaybı 5. 71–90 dB; İleri İşitme Kaybı 6. 91- ve daha üzeri dB; Çok İleri İşitme Kaybı
İşitme engelinin nedenleri
İşitme engelinin nedenleri 3 durumda ortaya çıkabilirim bu durumlar şunlardır; 1. Doğum Öncesi Nedenler 2. Doğum Anı Nedenleri 3. Doğum Sonrası Nedenleri
İşitme engelinin doğum öncesi nedenleri
1. Hamilelik döneminde annenin geçirdiği enfeksiyon veya hastalık 2. Hamilelik döneminde annenin röntgen çektirmesi 3. Hamilelik döneminde annenin ototoksit ilaç ve alkol kullanımı 4. Hamilelik döneminde geçirilen kazalar 5. Kan uyuşmazlığı 6. Genetik faktörler 7. Akraba evliliği
İşitme engelinin doğum anı nedenleri
1. Doğum sırasında meydana gelen komplikasyonlar 2. Düşük doğum ağırlığı 3. Erken doğum 4. Bebekte kan değişimini gerektiren sarılık 5. Doğum sırasında baş, boyun ve kulakta görülen zedelenme
İşitme engelinin doğum sonrası nedenleri
1. Orta veya iç kulak yapılarında zedelenme 2. Çocukluk hastalıkları 3. 3 aydan fazla süren kronik orta kulak iltihabı 4. Yaralanmalar
Çocuklarda işitme kaybı yaratan risk faktörleri
1. Çocuğun ailesinde işitme engelli olması. 2. Annenin hamilelikte kızamıkçık olması. 3. Annenin hamilelikte ya da doğum sırasında geçirdiği enfeksiyonlar. 4. Hamilelikte zehirlenme ya da toksit ilaç kullanımı. 5. KBB' de formasyon bozukluğu, kulak kepçesi ya da kulak kanalına ilişkin anormallikler. 6. Bebeğin 1500 gr.'dan az doğmuş olması. 7. Yüksek düzeyde bilirubin seviyesinin olması. 8. Doğum sonrası sarılık nedeniyle kan değişimi. 9. Menenjit hastalığı geçirmesi. 10. Yeni doğanda toksit ilaç kullanımı. 11. Doğum sırasında ya da sonrasında ciddi solunum güçlüğü ya da solunum kaybı geçirmesi.
İşitme engelli çocuktan dil ve konuşma gelişimini etkileyen faktörler
1. İşitme kaybı derecesi 2. İşitme kaybının başladığı yaş 4. Başka bir özrün bulunup bulunmaması 5. İşitme kaybının tanımlandığı yaş 6. Çocuğun zihinsel/bilişsel durumu 7. Eğitiminin ve danışmanlık hizmetlerinin başladığı yaş 8. Sunulan eğitim ve destek hizmetlerinin niteliği ve niceliği
İşitme engelinin belirtileri
1. Konuşmalarda ve diğer seslerde belirgin bozukluk 2. Söylenenleri anlamakta güçlük çekmek 3. Söylenenlerin birkaç kez tekrarlanmasını istemek 4. Televizyonun ve radyonun sesini fazla açmak 5. Toplu konuşmalardan çekilmek uzaklaşmak 6. Konuşurken sürekli yüze bakma arkadan seslenildiğinde duymakta zorluk çekme 7. Bebeklerde seslere tepkisiz olma
İşitme Kaybı Derecesine Göre Uygulanan Eğitim Programları
Çocukların işitme kaybı dereceleri arttıkça kullanılan iletişim modelleri ve eğitim teknikleri farklılık gösterir. Orta derecede kaybı olan bir çocuk işittiğini anlama, kelime hazinesi ve lisan gelişimi, konuşma bozukluğu terapisi ve/veya okuma becerilerini destekleyici eğitim almalıdır. Okul öğretmeninin de programa dahil edilmesi gereklidir.
İleri ve çok ileri derecede işitme kaybı olan çocuk, tüm lisan alanlarında ve okul yaşantısında özel eğitim programlarına ihtiyaç duyar. İşitme cihazının erken dönemde kullanılmaya başlanması özellikle bu kayba sahip olan çocukların işiterek ve konuşarak (işitsel-sözel yöntem) normal lisan gelişimini yakalamayı amaçlayan programları takip etmeleri mümkün olmaktadır. Ancak, işitme kaybı 80-90 dB’e yaklaştıkça işitsel-sözel yönteme işaret lisanı yönteminin de eklenmesi (total iletişim) gerekebilir.
İşitme Engelli Çocukların Eğitiminde Okul Seçimi
Bu çocuklar için okul seçimi yapılırken takvim yaşı ve konuşma ve lisan yaşı arasındaki farklılık göz önünde bulundurulur. Önemli olan çocuğun takvim yaşının okul çağı seviyesine gelmesi değil, lisan ve konuşma yaşının okul yaşantısını sürdürebilecek durumda olmasıdır. Bu nedenle, okul seçimi yapılırken çocuğun zihinsel, duygusal, lisan ve konuşma gelişimi değerlendirilir.
Ayrıca, ailenin eğitime katılımı ve desteği de okul seçimini etkiler. Bu kriterlere uygun olan çocuklar, özel eğitim ve danışmanlık programlarında ve normal işiten çocukların eğitim aldıkları okullarda eğitim yaşantılarını sürdürebilirler.